مستند‌های ساخته شده با موضوع مجاهدت‌های سردار شهید حاج قاسم سلیمانی
عصر حاضر را عصر تصویر جهان، و فرهنگ حاکم بر آن را فرهنگ تصویری می‌‌نامند. اطلاعات بصری، توصیف را آسان، جذاب، سریع و باورپذیر‌تر از متون مکتوب ساخته است. از جمله ابزار‌هایی که در رشد فرهنگ بصری تاثیر عمیقی دارد؛ فیلم‌‌سازی است. سینمای مستند در افزایش آگاهی اثر غیر‌قابل انکاری دارد.کمک می‌کند که مخاطب، به درک بالاتری از پیرامون خود برسد. با افزایش آگاهی سطح فرهنگ نیز افزایش می‌یابد.
در این چند سال که از شهادت سردار پر‌افتخار اسلام، حاج قاسم سلیمانی می‌گذرد؛ چندین مستند در راستای آگاهی بخشی نسبت به مجاهدت‌های خالصانه و شجاعانه‌ی ایشان تولید شده است. در این یادداشت به معرفی این مستندها پرداخته‌ایم.
مستند «خاطرات آن مرد»
تهیه کننده وکارگردان : ساسان فلاح فر این مستند ده قسمتی در بنیاد مکتب حاج قاسم تولید شده است.
این اثر در فضایی مردمی ساخته شده، و خاطرات سردار سلیمانی را از نگاه مردم قنات ملک، روستای زادگاه حاج قاسم به تصویر کشیده است. راوی این مستند مردمی ساده و بی‌آلایش هستند؛ که از عمق جانشان درباره شهید صحبت می‌کنند.
در یکی از قسمت‌های فیلم یکی از روستاییان را می‌بینیم که خاطره‌ای را از شهید سلیمانی نقل می‌کند. او می‌گوید: «شهید سلیمانی هر بار می‌خواست به روستای قنات ملک بیاید، تلاش می‌کرد کسی باخبر نشود؛ که مبادا لازم باشد محافظینی او را همراهی کنند. او دوست داشت بی‌واسطه با مردم در ارتباط باشد.
مستند «نجات آمرلی» ( ۳۶۰ درجه)
کارگردان: رضا شفیعی. تهیه کننده: مهدی مطهر، کاری از خانه مستند انقلاب اسلامی.
«آمرلی» کربلای کوچکی بود که ندای هل من ناصر.. آن به گوش سردار رسید.
این مستند، تلاش گروه‌های مقاومت برای آزادسازی «آمرلی»که به فرماندهی حاج قاسم سلیمانی صورت گرفته را به تصویر می‌کشد: «پس از تصرف موصل توسط داعش، شهر هدف بعدی «آمرلی» بود. «آمرلی» کمتر از صد کیلومتر با مرز‌های ایران فاصله دارد. متشکل از اهل تسنن و تشیع ، کرد و ترکمان.
محاصره ی این شهر سه ماه طول کشید؛ داعش حتی در آب آشامیدنی مردم موادی سیاه رنگ می‌ریخت که غیر قابل شرب شود.
نیروی شبه نظامی داعش با تصرف موصل، به تجهیزات ارتشی دست یافته بود. همچنین مصادره پانصد میلیون دلار بانک مرکزی موصل توسط داعش، آنها را بیش از پیش به خلافت خود خوانده‌ی اسلامی عراق و شام نزدیک کرده بود. اما اراده کرده‌ایم تاریخ؛ ما را جور دیگری روایت کند.»
در مستند «نجات آمرلی» این سوال پاسخ داده می‌شود؛ که چرا فرمانده‌ای نظامی و سیاستمدار ایرانی محبوبیتی عمیق و فرامرزی، در بین مردم عراق دارد؟ ایران و عراقی که در کمتر از چهل سال قبل، درگیر جنگی طولانی، با یکدیگر بودند.آزاد سازی «آمرلی» اولین عملیات حاج قاسم در عراق علیه داعش، و اولین شکست داعش در عراق بود.
مستند پاییز پنجاه سالگی
کارگردان محسن اسلام زاده. تهیه کننده: مهدی نقویان.
این مستند ۷۰ دقیقه‌ای تولید موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی و شبکه یک سیما است،گفتار متن با لهجه کرمانی است.
روایتی متفاوت از شهید سلیمانی است؛ در حل مشکلات پیچیده‌ی شرق کشور. این روایت توسط یکی از یاران شهید انجام شده است. راوی اول شخص که ایشان هم دیگر در بین ما نیست؛ از دفاع مقدس با سردار همراه بوده، در سکانس آخر به دست حاج قاسم در قبر گذاشته می‌شود. در این مستند حاج قاسم را به روایت شهید جمالی می‌بینیم.
با شخصیت های متفاوتی در این مستند مصاحبه شده است. از جمله بهادرخان یکی از اشرار معروف در منطقه، که امروزه نخلستان بزرگی دارد.
مستند چند قدم آن طرف تر
کارگردان: محمد صالحی. تهیه کننده: مرتضی شعبانی.
در این مستند تیم حفاظت شهید حاج قاسم سلیمانی یعنی شهید رضا خرمی، شهید وحید زمانی‌نیا، شهید شهروز مظفری‌نیا و شهید هادی طارمی که همراه با او به شهادت رسیدند؛ به نمایش گذاشته شده است. ساخت آن به گفته کارگردان، به دلیل داستان و مسائل امنیتی با سختی‌های زیادی، از جمله دسترسی نداشتن به آرشیو همراه بوده است.
تیم حفاظت حاج قاسم سلیمانی، طبق خواست سردار، نباید دیده می‌شدند. تا مردم به راحتی با سردار صحبت کنند. در این مستند آمده است: « بادیگارد در جهان همان آدم‌های عبوس و جدی هستند که چون سدی بین شخصیت و مردم قرار دارند؛ و نگاهشان هشدار آمیز است. اما واژه‌ی محافظ به گوش مردم درمورد حاج قاسم نامأنوس بود. مردم، آدم‌هایی با این مشخصات اطراف حاج قاسم ندیده بودند. پس آنها تمام این مدت کجا بودند..؟ اولین سختی حفاظت از حاج قاسم این بود که، نمی‌شد ایشان را بنا به شخصیتی که داشت، در چارچوب خاصی قرار داد. از فرماندهی میدان جنگ تا پوشیدن قبای دیپلمات‌ها. از الگوی دینی برای جوانان تا مسئول همیشه حاضرجهادی در صحنه.
حاج قاسم همه‌ی این‌ها بود. یک شخصیت بی‌نظیر که برای حفاظتش افراد بی‌نظیری هم لازم بود. مشکل بعدی این بودکه، تیم حفاظت دور باشند. اصلا دیده نشوند؛ و حتی حاج قاسم آنها را نبیند. باید باشند و نباشند. این اولین چالش محافظین بود؛ که حتی با اصول محافظت پنهان هم در تضاد بود.»
مستند آن روز
کارگردان: میکائیل دیانی. تهیه کننده: مهرداد معظمی
این مستند با روایت هنرپیشه‌ها و عوامل پشت صحنه‌ی فیلم سینمایی ۲۳ نفر آغاز می‌شود. عوامل ابتدا می‌دانند قرار است میهمانی داشته باشند. اما هیچ‌کدام از هویت میهمان آن‌روز مطلع نیست. هنگام ظهر میهمان عزیزی آمد.
بسیاری از افراد ۲۳ نفر رزمندگان اعزامی از استان کرمان و لشکر ۴۱ ثارالله بودند.که به سختی توانسته بودند برای مرحله‌ی اول عملیات بیت‌المقدس، خود را به جبهه های جنوب برسانند. فرمانده ی وقت لشکر ۴۱ ثارالله شهید حاج قاسم سلیمانی بود. سردار سلیمانی که با این نوجوانان و داستانشان آشنا بود؛ با خواندن کتاب ۲۳ نفر نوشته‌ی «احمد یوسف زاده» مشتاق ساخت فیلمی در این زمینه شد. در آن روز فرماندهی دیروز به دیدار یاران دیرین خویش، و بازیگران نوجوان نقش های آنها آمد.
مستند امان نامه (خورشید)
کارگردان و تهیه کننده: حامد سعادت.
این فیلم روایتی است از شرارت‌های جنوب شرق کشور. و تسلیم شدن قاچاقچیان مسلح، و گروگان‌گیران مستقر در محدوده مرزی سه استان جنوبی کشور، (هرمزگان، فارس وکرمان) توسط حاج قاسم سلیمانی در سال ۱۳۷۴؛ و سامان دادن به وضعیت روستایی که بعد ها به علت حمایت های شهید سلیمانی، «قاسم آباد» نامیده شد. حرکت مهم سردار سلیمانی این است که ریشه‌ی مشکل را به خوبی شناسایی و حل می‌کند.
در این مستند آمده: «تحریم، عدم مدیریت صحیح و سهل انگاری باعث ریشه دار شدن فقر در این منطقه شد. منطقه‌ای که منابع خداد فراوانی دارد؛ اما رسیدگی ندارد. تا قبل از آن این منطقه از نظر توریستی منطقه قرمز محسوب می‌شد اما اکنون از این وضعیت خارج شده است.
شخصی که می‌داند ریشه شرارت چیست و عناد نیست. با درایت و آینده‌نگری، مشکل را بدون اینکه خونی از دماغ کسی بیاید حل می‌کند. سردار سلیمانی جدا از وجهه بین‌المللی که داشت، یک فرمانده ایرانی توانمند بود. و پیش از اینکه به فکر سروسامان دادن اوضاع آن‌طرف مرزها باشد، در عملیات‌های مختلفی در داخل ایران به عنوان فرمانده حاضر بود؛ و کارهای بزرگی از خود به یادگار گذاشت.»
مستند ژنرال
کارگردان: مهرداد یوسفی. این مستند با خبر شهادت سردار سلیمانی و سوگ عمیق مردم ایران و مردم منطقه آغاز می‌شود.
این مستند با نشان دادن مجاهدت‌های سردار سلیمانی می‌خواهد به یک سوال پاسخ دهد، آمریکا چرا سردار را به شهادت رساند؟
در این مستند آمده است: « نیروی سپاه قدس به رهبری سردار سلیمانی، نقش موثری در جنگ عراق دارد. مسئولین عراق وآمریکا به این نکته اذعان دارند که، بدون شک قدرتمند ترین فرد در عراق سردار سلیمانی است. همچنین سردارسلیمانی نقش مؤثری در حمایت از مردم سوریه در مقابل داعش دارد.
نیوزویک در وصف سردار مینویسد:« او مغز متفکر نظامی، و به تأیید بسیاری از نظامیان، فرمانده‌ای عالی، ودارای توان مدیریتی بالاست.
وزیر سابق بریتانیا جک استراو معتقد است «نقش ژنرال سلیمانی فراتر از یک فرمانده نظامی است.»
رسانه های خارجی و داخلی، به دلیل نقش بی‌بدیل سردار در مدیریت منطقه، از القابی نظیر «فرمانده سایه»، «ژنرال بین المللی» و «کابوس دشمن»، برای توصیف این فرمانده عالی‌رتبه استفاده می‌کنند.
پس ازتکرار بسیار زیاد نام سردار سلیمانی در رسانه‌های جهانی، خبرگزاری فرانسه خبری را منتشر می‌کند؛ که از احتمال ترور سردار سلیمانی به وسیله دولت امریکا پرده برمی‌دارد. ژنرال در سایه، که به توصیف آسوشیتد پرس ،در خط مقدم هم جلیقه ضد گلوله نمی‌پوشد. آنقدر نقش تعیین کننده‌ای دارد؛ که رییس جمهور وقت امریکا اوباما از او به عنوان دشمن قابل احترام نام می‌برد.
هفته نامه‌ی آلمانی اشپیگل بر این باور است که، ژنرال سلیمانی، مرد طلایی خاورمیانه است. مردی که به تعبیر نیویورک تایمز از ارتباط ویژه‌ای با برخی از سران منطقه برخوردار است. حالا به نظر می رسد، مهم ترین سیاستمدار روزهای جنگ منطقه به کابوسی برای سوداگران مرگ، در خاور میانه تبدیل شده است. و تهدیدی جدی برای آمریکایی‌ها به شمار می‌آمد.
مستند فرمانده خاور میانه
تهیه کننده وکارگردان: فائقه سادات میرصمدی. برداشتی از کتاب جنگ خوب است.
این مستند تلویزیونی به توانمندی‌های سردار حاج قاسم سلیمانی در منطقه، جنگ‌هایی که باحضور ایشان بوده است، و همچنین ترور ایشان، آثار و تبعاتش در منطقه می‌پردازد.
به گفته میرصمدی تهیه کننده برنامه: «در این مستند، به توانمندی فنی و هوش و درایت حاج قاسم سلیمانی، در چالش‌های منطقه و جهان و ارتباطش با غرب پرداخته‌ایم.»
مستند چمر سرباز
کارگردان: قدرت باقری. از تولیدات صداوسیمای مرکز ایلام است.
این مستند بزرگداشت شهادت حاج قاسم سلیمانی است؛ که به سبک و شیو‌‌ه‌ای خاص،برای بزرگذاشت افراد تاثیرگذار، و شاخص ایل و عشیره یا چهرههای ملی برگزار می‌شود. به این نوع سوگواری «چمر» گفته می‌شود.
«چمر» آیین ویژه سوگواری است. در این مراسم ایلات و عشایر بزرگ استان در فراق بزرگان ونام‌آوران این سرزمین، گرد هم آمده و به سوگواری می‌پردازند. این مستند بدون مصاحبه، و تنها با اتکا بر گفتار متن ادبی و احساسی، مراسم را نقل می‌کند.
مستند الساعه الاخیره (ساعت آخر)
این مستند در ابتدا از شبکه تلویزیونی المیادین پخش شد. درآن به بررسی حوادث قبل و بعد از عملیات ترور، و اظهارنظر شخصیت‌ها و مسئولان عراقی، و دیگر شخصیت‌ها پرداخته است.
در این مستند آمده: « هنوز این سحرگاه پرهیاهو به اتمام نرسیده بود، که دولت آمریکا اعلام کرد، این عملیات ترور را با دقت به انجام رسانده است. شوک و حزن و اندوه مدتی طولانی ملت‌ها را در برگرفته بود.
این عملیات نقض آشکار حاکمیت عراق نیز بود. به رغم سری بودن اطلاعات آمد و رفت فرمانده سپاه قدس، چگونه این اطلاعات درز یافت؟»
در پایان این مستند، تصاویری از اقامه نماز مقام معظم رهبری بر این پیکر‌ها، و تشییع پیکر پاک سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس و دیگر شهدای همرزمشان پخش می‌کند.
مستند ۷۲ ساعت
کارگردان: مصطفی شوقی. تهیه کننده: مهدی مطهر.کاری از سازمان هنری رسانه‌ای اوج.
روایتی از ۷۲ ساعت قبل از شهادت حاج قاسم سلیمانی است. ساخت آن طبق اعلام سازمان اوج، دو سال به طول انجامید. با توجه به اینکه سردار حاج قاسم سلیمانی در ۳ روز آخر زندگی خود، به کشور‌های سوریه، لبنان و عراق سفر کرده بود، این مستند نیز در ایران، و سه کشور نامبرده تولید شده است. مستند « ۷۲ ساعت» به نوعی روایت‌های شاهدان عینی است؛ که در این مدت سه روز، با حاج قاسم برخورد داشته‌اند.
مستند از حضور یک ماه قبل سردار در عراق آغاز می‌شود. اعتراضات سراسری بر علیه فساد اداری بغداد را آشفته کرده است.
مصطفی شوقی کارگردان درباره ی این مستند می گوید: « در این مستند روایت‌گری می‌شود، برخی از این افراد چهرههای خاصی هستند و ما محدودیت در نشان دادن چهره آنها داشتیم.
همچنین تصاویر منحصربه‌فردی از حاج قاسم در این مستند هست که اکثر آنها برای اولین بار منتشر می‌شود. شیوه به کار رفته در این مستند «آرشیو بازسازی» نام دارد. به این معنا که هر جایی حاج قاسم رفته بود ما سعی کردیم آنجا را با همان آدم‌هایی که آنجا حضور داشتند، بازسازی کنیم. از فرودگاه دمشق و ورود و خروج حاج قاسم تا عراق و لبنان همه بازسازی شده است.»
نقش و اهمیت فیلم مستند، در ارتباط با فعالیت های پژوهشی، فرهنگی و اجتماعی،بر کسی پوشیده نیست. نیاز است برای دوران جدیدی از فعالیت های پژوهشی و فیلم سازی مستند برنامه‌ریزی کرد. مصور ساختن واقعیت یکی از انواع منابع معتبر اطلاعاتی، برای استفاده تمامی پژوهشگران در آینده خواهد بود. آینده و آیندگانی که قطعا خواهد خواست، بیشتر و دقیق تر در مورد مجاهد شهید حاج قاسم سلیمانی بدانند.
زهره مؤمنیان
۲
نظر
ارسال نظر برای این مطلب